گردهمایی علمی- فلسفی «سير تفکر فلسفي در ايران و يونان باستان» رأس ساعت 3 بعد از ظهر روز چهارشنبه٬ سوم اسفند 1390 با حضور رئیس انجمن تاریخ فلسفه و بنیاد حکمت اسلامی صدرا، حضرت آیت الله سید محمد خامنه ای آغاز گردید. پس از قرائت آياتي چند از کلام الله مجيد آقای دکتر حسین کلباسی با اعلام برنامه سخنرانیها و معرفی سخنرانان٬ گزارشی از کارهای علمی انجام شده بهمت مرکز تدوین تاریخ فلسفه و برنامه های آتی این مرکز ارائه کرد. دکتر حسین کلباسی٬ عضو هیأت رئیسه انجمن علمی تاریخ فلسفه اظهار کرد که بيش از نيم دهه است که مرکز تدوين تاريخ فلسفه به منظور در انداختن طرحي نو در تدوين تاريخ فلسفه و حکمت تشکيل شده است و هدف از آن نشان دادن سهم مشرق زمين بويژه سهم تفکر ايراني در تاریخ تفکر و تمدن جهاني است. وی در پايان اظهار داشت هدف از اين نشستها تعاطي و داد و ستد فکري صاحبنظران و گشودن افقهاي تازه و فضاي گفتگوي علمي در اين حوزه است.

  در این گردهمایی تخصصی سه تن از پژوهشگران حوزه فلسفه ايران و يونان باستان به سخنرانی پرداختند که بترتیب عبارت بودند از 1. دکتر حکمت الله ملاصالحي 2. دکتر سعيد بينا مطلق 3. دکتر احمد پاکتچي

گزارشی کوتاه از سخنرانی های گردهمایی «سير تفکر فلسفي در ايران و يونان باستان»

نخستین سخنران این گردهمایی دکتر حکمت الله ملاصالحي، استاد دانشگاه هاي تهران و آتن، به ایراد سخنرانی تحت عنوان «يونان پيش از متفکران» پرداخت. دکتر ملاصالحي پس از مقدمه اي به بيان تفاوت اسطوره و وحي يا اسطوره و لوگوس اشاره و اظهار کرد که اسطوره سرشت آييني دارد و با آيينها در هم تنيده است. اسطوره شاعرانه است و خصلت شعري دارد. شعر با اسطوره هم سرشت است. همچنين اسطوره سرشت روايي دارد و روايت حوادث گذشته است. خيال و واقعيت در اسطوره به هم بر مي خورند و مرزهاي واقعيت و خيال نامشخص اند. همچنين در تفکر اسطوره اي مرزهاي «وجود» و «موجود» نامشخص اند. دکتر ملاصالحي در ادامه سخنان خود اظهار داشت سرآغاز تفکر فلسفي در يونان آناکسيماندر است که مي گويد: «بي نهايت يگانه است نه آغاز و نه انجامي دارد». دراينجا لوگوس وجود را از موجود جدا مي کند. در پايان استاد دانشگاه تهران اظهار کرد که در تاريخ وحياني و عقلاني وجود از موجود جدا مي شود و اينکه اسطوره زدايي در ايران، الهي و و حياني است و در يونان عقلاني و مبتني بر لوگوس. دکتر ملاصالحي در جمع بندي نهايي سخني را از دموکريتوس به زبان يوناني نقل کرد که نمودار انديشه هاي فيلسوفان پيشاسقراطي است: پندار نيک، گفتار نيک و کردار نيک. 

دومین سخنران این نشست دکتر سعيد بيناي مطلق استاد دانشگاه اصفهان بود که سخنان خود را تحت عنوان «نقد افلاطون به سخن پارمنيدس درباره وجود» آغاز کرد. دکتر بينا مطلق در آغاز سخنان خود قطعه اي را از پارمنيدس نقل کرد که در آن پارمنيدس مي گويد«هست هست، نيست نيست». سپس انتقاد افلاطون را بر اين سخن ياد کرد که مي گويد: «پس ناچار خواهيم شد سخن پدرمان پارمنيدس را بيازماييم و ثابت کنيم که لاوجود بگونه اي هست و وجود بگونه اي نيست». وي در ادامه به تفسير سخن افلاطون پرداخت و گفت: افلاطون با رد پارمنيدس به اصلي متافيزيکي اشاره مي کند که در اديان به آن اشاره شده است. براي نمونه، در اسلام شاه نعمت الله ولي درباره ي قرآن گفته است او نزول کرد و ما ترقي کرديم. در اينجا هست نيست شده تا نيست هست شود. دکتر بيناي مطلق در پايان اظهار داشت نقد افلاطون موجب نجات انديشه هاي وي از حمله سوفسطاييان و مگاريان مي گردد.  

سومین سخنران گردهمایی «سير تفکر فلسفي در ايران و يونان باستان» دکتر احمد پاکتچي، استاديار دانشگاه امام صادق بود که با موضوع «انگاره ايراني از دو گوهر خرد و جان و پيوند آن با عقول و نفوس مجرده» سخنرانی میکرد وي در آغاز سخنان خود اظهار کرد در انديشه  ايران باستان، خرد به عنوان نخستين آفريده اهورا مزدا شناخته    مي شود، انديشه اي که در دوره پسين در انديشه  نوافلاطونيان اسکندريه و مکاتب پس از آن هم ديده مي شود. در پايان، دکتر پاکتچي اظهار کرد: دو گوهر آغازين در فرهنگ ايراني برخلاف وضوح و ثبات نسبي درباره خرد، در آن سوي دوگان تحول مفهومي بيشتري به خود ديده است و مطالعه ريشه شناختي سه واژه گَئِه ثِه، فره وشي و جان مي تواند بستر فلسفي اين تحول را آشکارتر سازد و تفاوتهاي ظريف دوگان ايراني خرد/ گَئِه ثِه و دوگان هلني عقل/نفس را روشن سازد.

پس از برگزاری سخنرانیها، مباحث مذکور به نقد و مباحثه گذاشته شد و صاحبنظران و متخصصان دیگر نیز به اظهار نظر علمی پرداختند. رئيس بنياد حکمت اسلامي صدرا نيز در پايان بحث و گفتگوي استادان و حاضران، ، ضمن جمع بندي سخنان استادان و متخصصان و بيان نقاط ضعف و قوت آنها و بيان رهنمودهايي در اين زمينه، فضاي نقد و گفتگو در حوزه ي پژوهشهاي ايران و يونان باستان را مايه ي نشاط و پيشرفت فکري و علمي برشمردند. این گردهمایی در ساعت 7 بعد از ظهر و پس از پرسش و پاسخ میهمانان مدعو و سخنرانان به کار خود پایان داد.