همايش «ابن سينا و فيلسوفان اسلامي»
به همت بنياد حکمت اسلامي صدرا و انجمن علمي تاريخ فلسفه با اقبال و استقبال گسترده استادان و دانشجويان و علاقه مندان فلسفه برگزار گرديد. از ميان مقالات متعددي که به دبيرخانة همايش ارسال شده اند، تعداد 79 مقاله و چکيده مقاله پذيرفته شده اند. در روز نخست همايش 14 تن از استادان و متخصصان فلسفه ي اسلامي موفق شدند در سه نشست به ايراد سخنراني بپردازند. در روز دوم نيز 18 تن از استادان و پژوهشگران نطق خود را در سه نشست ايراد کردند.
در اين همايش پس از تلاوت آياتي چند از کلام الله مجيد دکتر قاسم پور حسن به عنوان دبير علمي همايش و مدير جلسة صبح اظهاراتي را دربارة خدمات ابن سينا به فلسفه و منطق اسلامي بيان کردند. دکتر پورحسن اشاره اي نيز به کتاب مشهور ابن سينا دانشنامة علايي داشتند و اظهار کردند که اين کتاب نخستين اثر فلسفي به زبان فارسي است که ابن سينا آن را به رشتة تحرير در آورده است. پس از وي، رياست بنياد حکمت اسلامي صدرا سخنراني خود را تحت عنوان «ابن سينا: فيلسوف اشراقي» آغاز کردند و ادعاي تازه اي را داير براينکه ابن سينا فيلسوف اشراقي است و نه مشايي عرضه کردند. سپس دکتر رضا داوري اردکاني، سخنراني خود را تحت عنوان «مقام و نقش ابن سينا در تفکر عقلي» ارائه نمودند و در پايان افتتاحيه روز نخست، دکتر غلام رضا اعواني، دربارة «ابن سينا و توماس آکوئيناس» سخن گفتند.
سخنرانان اولين نشست از روز نخست همايش، عبارت بودند از آيت الله سيد حسن مصطفوي، استاد فلسفه دانشگاه امام صادق، دکتر کريم مجتهدي، استاد فلسفه دانشگاه تهران. سخنرانان نشست دوم روز نخست همايش عبارت بودند از دکتر عين الله خادمي، دانشيار دانشگاه تربيت دبير شهيد رجايي، دکتر محمد جعفر هرندي، دانشيار دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهر ري، دکتر يحيي يثربي، استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي ، آيت الله طاها محمدي، امام جمعة همدان و رئيس بنياد بوعلي. سخنرانان نشست سوم همايش در روز نخست عبارت بودند از دکتر حسين کلباسي، دکتر غلامحسين رحيمي، دکتر مقصود محمدي، دکتر غلامحسين ابراهيمي ديناني. در روز دوم همايش نيز سخنرانان برگزيده، سخنراني خود را در زمينه هاي گوناگون دربارة ابن سينا و فيلسوفان اسلامي ارائه کردند. سخنرانان نشست چهارم از روز دوم عبارت بودند از دکتر رضا سليمان حشمت، دکتر حميدرضا رضا نيا، دکتر رضا رسولي شربياني، دکتر عسکري سليماني اميري، دکتر نادر شکراللهي. سخنرانان نشست پنجم از روز دوم، دکتر مسعود اميد، حجت الاسلام و المسلمين محمد متقيان و دکتر حسن فتحي بودند. در نشست ششم و هفتم همايش نيز دکتر مصطفي محقق داماد، دکتر فرشته ندري ابيانه، دکتر محسن جاهد، دکتر مرتضي شجاري، دکتر يوسف نوظهور، دکتر رضا ماحوزي، دکتر منيره سيد مظهري، دکتر سيد مصطفي شهرآييني و دکتر حسين اترک بودند.
همايش ابن سينا در روز 27 مهر با اتمام سخنراني هاي برگزيده به کار خود پايان داد. تمامي 79 مقالة برگزيده نيز در مجموعه مقالات مربوط به همايش ابن سينا بهمت انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا همچون روال گذشته درآيندة نزديک به چاپ خواهد رسيد و دردسترس علاقه مندان و دوستداران فلسفه و حکمت اسلامي قرار خواهد گرفت.
علماي مذهب تشيع حافظان و مروجان فلسفه اشراق
آيت الله سيد محمد خامنه‌اي رياست بنياد حکمت اسلامي صدرا و رئيس انجمن علمي تاريخ فلسفه ضمن ادعاي اشراقي بودن ابن‌سينا و تأکيد بر اين ادعا به دليل تشيع وي اظهار کرد: علماي مکتب تشيع آشکارا يا مخفيانه هماره در حفظ و ترويج فلسفه اشراق کوشيده‌اند.
آيت الله سيد محمد
خامنه‌اي ، رييس بنياد حکمت اسلامي صدرا در همايش ابن سينا و فلسفه اسلامي با موضوع ابن سينا فيلسوف اشراقي به تبيين آموزه هاي فلسفي ابن سينا پرداخت و مدعي شد که او هماره يک فيلسوف اشراقي بوده است.
وي با بيان تأسف از اينکه تاکنون تاريخ حکما و علما به معناي واقعي نداشته ايم، اظهار داشت: اين ظلم همواره بر علم و عالم در طول زمان رفته است و وقتي يک عالم را
ميخواسته اند معرفي کنند مثلاً زمان تولد او را در نسبت با فرمانروايي يک پادشاه معرفي کرده و مقايسه مينمودند.
وي بر اين باور بود که اين روش تاريخي براي معرفي علما که زندگي آنان را يک مسئله فرعي در کنار پادشاهان در نظر ميگيرند، بيشترين ظلم به حوزه حکمت و انديشه است. علاوه بر اينکه در بسياري از موارد آراي آنان نيز بدرستي شناخته نميشود.
وي در همين
باره توضيح داد: مثلاً هماره ابن سينا را به عنوان يک فيلسوف مشايي معرفي ميکنند، در حالي که او تصريح دارد که اعتقادي به مکتب مشاء نداشته و بسياري از مطالب آن را صحيح نميدانند و در مقدمه
حکمه المشرقيين اين مطلب را آورده است.
وي با بيان اينکه آنچنان منبع و کتابي از
ابن سينا در حکمت اشراق در دست نيست، افزود: مطالعه و تحقيق در اين باره سخت است و تنها ميتوان به برخي اماره ها بسنده کرد.
وي در
اين باره افزود: دربارة اشراقي بودن
ابن سينا اگر بخواهيم بررسيهايي داشته باشيم بايد ملاکها و مستنداتي ارايه کنيم که بسياري از آنها نيز در کتابهاي خودمان است.
آيت الله خامنه‌اي دليل بر اين مدعاي خود را کلام خود ابن سينا در مقدمه حکمه
المشرقيين معرفي کرد و گفت: او در اين مقدمه اينگونه مينويسد که چون اکثر جويندگان دانش سخت به حکمت يوناني روي آورده اند و ما براي آنکه نخواهيم با آنها مخالفت کنيم، سخنان آنها را آورده و برايش توجيه ذکر
کرده ايم، مگر جاهايي که ديگر تاب تحمل آن نبود.
وي با اشاره به اينکه ماوراي اين ظواهر مفاهيم و معاني ديگري هم وجود دارد که ابن
سينا را بر آن داشته تا به حکمت مشايي بپردازد، ادامه داد: ولي حقيقت اين است که
ابن سينا از برخي خوفي داشته که به او اجازه پرداختن به حکمه الاشراق را نميداده اند.
وي در ادامه اين پرسش را مطرح کرد که در اينجا نسبت به ابن سينا و بسياري از فلاسفه اي که يا شيعه بوده و يا وابسته به حکومت زمان نبوده اند، بايد پرسيد که چرا ايشان به حکمت مشا پرداخته اند.
رياست بنياد حکمت اسلامي صدرا با تبيين فعاليتهاي شيعه در صدر اسلام و با بيان اينکه شيعه بعد از شهادت امام حسين (ع) به حالت پنهانکاري و تقيه پيش رفت، ادامه داد: در تمام
فرقه هايي که از تشيع پديد آمد مبلغان و داعياني داشته اند که همه به عنوان وارثان حکمت مشا بوده و از آنها استفاده ميکردند.
وي مدعي بود که اين مبلغان در مقابل علماي غير شيعه و به تعبيري طرفداران جدي و غير جدي خلفا، جدال علمي داشته اند و يکي از روشهاي بحث و تبليغ امامت آنها استفاده از مباحث عقلي مشايي بود.
آيت الله خامنه‌اي با بيان اينکه بعدها حکومت، رمز و راز اينها را پيدا کرد و غزالي را به رويارويي با ايشان فرستاد تا از حکومت سلجوقيان دفاع کند، ادامه داد: اينها از حکمت مشا به عنوان ابزار استفاده ميکردند و
ابن سينا هم از اين قاعده مستثني نيست و به نوعي با شيعيان سياسيکار گره خورده است.
وي بر اين باور بود که ما در کندوکاوي که در تاريخ علماي شيعه و حکماي اشراقي
داريم، ميبينيم که پيوسته بين شيعه و حکمت اشراق پيوستگييي وجود دارد که آنها را
پنهان هم ميکردند و يکي از نکات پنهان مانده برخلاف آنچه که معروف است اين مطلب ميباشد که حکمت اشراق را علماي شيعه صراحتا! و يا در پوشش علم کلام حفظ
کرده اند.
ايشان با اشاره به اينکه علامه حلي به پسرش فخرالمحققين و يا حکمت اشراق سهروردي را تدريس ميکرده و يا اينکه شهيدين نيز حکمت اشراق را در برنامه درسي خود داشتهاند، گفت: حکمت اشراق اساساً نه يک رشته تحصيلي بلکه يک موضع براي شيعه بوده است و چه بسا با عرفان اسلامي يکي دانسته ميشده است.
آيت الله سيد محمد خامنه‌اي اين ادعا را مطرح کردند که ابن سينا در نمط نهم اشارات دقيقاً نشان ميدهد که اين حکم بالاتر از اشراق بوده و خود او نيز اهل رمز و راز است.
وي در پايان سخنانش با اشاره به اينکه ابن سينا هم حکيم مشايي است و هم اشراقي است، گفت: اميدوارم که در جهت تحليل فلسفي آراي شيخ کتابها و آثار او با اين رويکرد مورد ملاحظه قرار گيرد چرا که او در ضمن بيانات مشايي خود،
رگه هاي اشراقي خود را نيز نشان ميدهد.
