شرح اصول كافي (جلد 4)

بدون شك يكي از شروح مهم و مفصل كتاب كافي شرح حكيم صدرالمتألهين است كه آميخته با عرفان و فلسفه مي‌باشد و در واقع اين شرح پشتوانه‌اي است ديني بر اصول فلسفه او.

ملاصدرا كتاب توحيد از اصول كافي را در بيست باب و دو تتمه كه كلاً شامل يكصد و سي و سه حديث مي‌باشد (از حديث211 تا حديث 343 كتاب) شرح و تفسير نموده است.

صدرالمتألهين پس از ذكر حمد و ثناي الهي، در مقدمه كتاب مي‌گويد: از آنجا كه به هدف از بعثت انبياء و رسولان و نزول كتابهاي آسماني و نواميس شريعت، جذب خلق بسوي خداوند متعال، و مداوا نمودن نفوس ايشان از بيماري جهل و نابينايي و … است بدون شك هر صاحب بصيرتي خواهد دانست كه پيمودن اين راه و عبوديت پروردگار، بدون آگاهي و معرفت و توحيد و عمل به مقتضاي طهارت و پاكي ميسر نيست نتيجه آنكه اعلي منازل سير و اشرف مقامات مقربين توحيد است.

موضوعاتي كه در ابواب اين كتاب مرحوم صدرا به شرح و تفسير مي‌پردازد عبارتند از:

باب اول: در حدوث عالم و اثبات پديد آورنده آن كه شامل شش حديث مي‌باشد.

باب دوم: در جواز تعبير از حق تعالي به شيء است كه داراي هفت حديث است.

باب سوم: در بيان اينستكه خدا را جز بخودش نتوان شناخت و شامل سه حديث است.

باب چهارم: در ذكر كمترين درجه خداشناسي است و نيز داراي سه حديث است.

باب پنجم: دربارة معبود و شامل سه حديث است.

باب ششم: در كون و مكان است و داراي هشت حديث است.

باب هفتم: در نفي پيوستگي و انتساب از حق‌تعالي است و اينكه پروردگار عالم از هرگونه پيوند و ارتباطي با خلق منزه و مبرا مي‌باشد.

باب هشتم: در نهي از سخن گفتن در چگونگي ذات باري تعالي.

باب نهم: در باطل كردن و رد قول به جواز رويت حق‌تعالي.

باب دهم: در نهي از توصيف حق تعالي بغير از آنچه خود خويشتن را توصيف نموده است.

باب يازدهم: در نهي از جسم و صورت دربارة خداست.

باب دوازدهم: در بيان صفات حق‌تعالي است.

باب سيزدهم: تتمه مبحث صفات است.

باب چهاردهم: در ارادة حق‌تعالي كه از صفات فعل است و ساير صفات فعل.

باب پانزدهم: در حدوث اسماء است.

باب شانزدهم: در معاني اسماء و اشتقاق آنهاست.

باب هفدهم: تكمله باب شانزدهم و مشتمل بر ذكر اسماء مشتركه ميان خالق و مخلوق و فرق ايندو است.

باب هجدهم: در تأويل صفت صمد است.

باب نوزدهم: در حركت و انتقال است.

باب بيستم: در عرش و كرسي است.

باب بيست و يكم: درباره روح است.

جلد 3 و 4 شرح اصول كافي تأليف حكيم صدرالمتألهين با تصحيح و تحقيق و مقدمه محمود فاضل يزدي مطلق و باشراف آيت‌الله سيد محمدخامنه‌اي در 1363 صفحه بهمراه فهارس مختلف آيات، روايات، اشخاص و … از سوي بنياد حكمت اسلامي صدرا به چاپ رسيده است.

همچنين دو تتمه اين شرح شامل موارد ذيل است: باب جوامع التوحيد باب النوادر، باب جبر و تفويض، باب الهداية و …