الحکمه الامتعالیه فی الاسفار الاربعه (جلد پنجم)
ويراست جديد
الحكمة المتعالية في الاسفار الاربعة
جلد پنجم
آنچه در جلد پنجم كتاب الحكمة‌المتعالية في‌الاسفار الاربعة محور اصلي مباحث مطرح شده را تشكيل مي‌دهد، حقيقت جوهر جسماني و خصوصيات آن است. اين بحث نه تنها در نزد حكيم متاله صدرالمتالهين و فيلسوف بزرگ ابن‌سينا از اهميت خاصي برخوردار بوده بلكه از ديرباز در نزد قدما و فلاسفه‌اي همچون ارسطو و حتي پيش از او نيز مطرح بوده است. آنچه كه در نزد ملاصدرا موجب اهميت و عنايت به بحث جوهر جسماني است، عبارت است از هستي و مراتب آن.
مطالعه در بحثهاي ملاصدرا نشان مي‌دهد كه بناي فلسفي او استوار بر حقيقت هستي و تشكيكي بودن آن است. از طرف ديگر حكيم صدرالمتالهين هستي را قائم به واجب‌الوجود و پرتو وجودي حق‌تعالي (به تعبير عرفا: فيض باريتعالي) مي‌داند. وجه صدور اين فيض در نزد ملاصدرا ـ‌همچون اهل عرفان‌ـ فياضيت علي‌الاطلاق حق تعالي است.
ملاصدرا مانند عرفا اطلاق فيض حق‌تعالي را مستلزم بروز و ظهور كليه مراتب وجود از بالاترين مرتبه (صادر اول) گرفته تا پايين‌ترين درجه (يعني عالم اجسام) مي‌داند. وجود در پايين‌ترين مرتبه خويش چنان كمرنگ و كم‌مايه است كه ناپايداري به معناي واقعي كلمه در آن هويدا است. در اين مرتبه اجزاء موجود در تحقق از هم غايب ولي به هم متصل هستند. يعني وجود هر جزء از اجزاء موجود در اين مرتبه مسبوق به وجود جزء ديگر در آن قبل است. مفهوم جسم و جوهر جسماني در نزد ملاصدرا ـ‌كه قائل به اصالت وجود و اعتباريت ماهيت است‌ـ قالبي است براي تمايز ميان يك مرتبه از مراتب وجود با ساير مراتب هستي.
جلد پنجم كتاب الحكمة‌المتعالية في‌الاسفار‌الاربعة ادامه سفر دوم از اسفار چهارگانه است كه در شش فن پيرامون جوهر جسماني و خصوصيات آن بحث مي‌كند.
اين كتاب با تصحيح و تحقيق و مقدمه دكتر رضا محمدزاده و باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي در 641 صفحه بهمراه فهرست آيات، احاديث و اشعار و … از سوي بنياد حكمت اسلامي صدرا به چاپ رسيده است.
