یادداشت
به کجا چنین شتابان؟...
حدود پنج ماه پیش، از سند آموزش یونسکو در ذیل برنامه توسعه پایدار سازمان ملل رونمایی شد. این سنّت جدیدی است که توافقات و تفاهمات بین‌المللی در حوزه فرهنگ و آموزش و پرورش، بصورت محرمانه و به اصطلاح «چراغ خاموش» انجام گیرد. اخیراً رهبر معظم انقلاب به سکوت و تعلل نهادهای فرهنگی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی معترض شده‌اند که چرا وظایف قانونی خود را در قبال این توافق امضاء شده انجام نداده‌اند و بناچار خود ایشان مجبور به گوشزد و پیگیری شده‌اند... .
سندی که با ظاهری آراسته و معقول و باطنی پلید و آلوده، کمر فرهنگ کشور و نسل آینده را خم خواهد کرد... سندی که در کشورهای غربی مانند: عربستان، قطر، اردن، فلسطین، افغانستان و ترکیه توسط نهادهای وابسته به یونسکو و بنفع تربیت نسل بیگانه با تاریخ «اعراب و اسرائیل» امضاء شده است، ولی کشور اسرائیل از امضای آن سرباز زده است!
سرفصلهای برنامه آموزشی همگانی یونسکو براساس ارزشهای غربی تعریف شده است و در بعد عملیاتی منجر به تغییرات فرهنگی نسلها خواهد شد.
این سند که براساس سبک زندگی غربی طراحی شده، همه را دعوت به یکسانی با محوریت آمریکا میکند و باعث نفوذ و تسلط استعمار فرهنگی خواهد شد و درحقیقت، نوعی بی‌احترامی به قوانین و آداب ملل اسلامی است و برناکارآمدی نظام آموزشی اسلامی تأکید دارد. عبارات زیبایی مانند «آموزش و توسعه پایدار» در این سند بکار رفته، ولی نتیجه عملی آن، تغییر باورهای مردم و نسل آینده بنفع آمریکا و سیاستهای سلطه سرمایه‌داری تحت عنوان «جهانی‌سازی» یا «نظام جهانی» است. علاوه بر اینها، اجرای این سند میتواند جریان نفوذ منابع روشنفکری سکولار را در فضای تربیتی و آموزشی کشور فراهم آورد؛ چنانکه برخی تئوریسینهای دولت یازدهم اعلام کرده‌اند: «دوره آموزشی ایدئولوژیک به پایان رسیده است»!!!
با توجه به اصل 125 قانون اساسی که هر تعهدی نیاز به تصویب مجلس شورای اسلامی دارد، در صورتی که این سند را در قالب یک معاهده لازم‌الاجراء بدانیم؛ امیدواریم نمایندگان مردم براساس پیمانی که با مردم و نظام اسلامی بسته‌اند، حرکتی جدّی از خود نشان داده و در مقابل این هجمه دشمن بایستند و بس آینده را نجات دهند.
***
تربیت اجتماعی از دیدگاه امام علی (ع) و برنامه آموزش «فلسفه و کودک»
معصومه قدمیاری ؛ دانشجوی دکتری مطالعات برنامه درسی
چکیده
از آنجایی که تربیت اجتماعی یکی از ابعاد مهم تربیت در نظام تربیتی اسلام است، بهره‌گیری از تعالیم و آموزه‌های تربیتی اسلام و بهره‌مندی از احادیث و روایات ائمه معصومین(ع) بعنوان الگوی در دسترس، نقش تعیین‌کننده‌یی در اجتماعی کردن دانش‌آموزان در نظام آموزشی ما برعهده دارد. در نوشتار حاضر سعی شده با توجه به اهمیت موضوع، ابتدا ضمن تعریف مفهوم تربیت اجتماعی، اهداف تربیت اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع) در قالب هفت هدف مهم که شامل پرورش روحیه عدالتخواهی، مسئولیت‌پذیری، محبت‌ورزی، مشارکت و مشورت، آینده‌نگری و عاقبت‌اندیشی، تفکر انتقادی و درک اخلاقی میباشد، بررسی گردد و سپس به این سؤال پاسخ داده شود که آیا برنامه «فلسفه و کودک» میتواند در تحقق اهداف مذکور نقش تعیین‌کننده‌یی داشته باشد؟ در این تحقیق از روش تحلیلی ـ توصیفی استفاده شده است. میتوان ادعا نمود که برنامه آموزش «فلسفه و کودک» از طریق «اجتماع پژوهشی»، یکی از روشهای مناسب تربیت است که منجر به تربیت شهروندان آگاه، فکور، نظم‌پذیر و مسئول میشود و شرایط زندگی در یک جامعه سالم و پویا را فراهم مینماید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بسیاری از مهارتهایی که از طریق برنامه آموزش «فلسفه و کودک» تقویت میشود در واقع مهارتهایی هستند که محورهای اصلی تربیت اجتماعی را از دیدگاه امام علی(ع) تشکیل میدهند.
کلیدواژگان
تربیت، تربیت اجتماعی، نهج‌البلاغه، فلسفه و کودک
***
اصول بازنویسی داستانهای متون کهن فارسی
بمنظور استفاده در برنامه « فلسفه و کودک»
عاطفه یوسفی ؛ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
«فلسفه و کودک» برنامهیی کاربردی در راستای آموزش تفکر به کودکان است. از آنجا که در این برنامه، داستان، مهمترین ابزار آموزشی بشمار میرود، برای اجرای هرچه بهتر آن، در دست داشتن منابعی بومی و متناسب با آداب و فرهنگ سرزمینمان ضروری است. در پژوهش حاضر که با روش کتابخانهیی و اسنادی انجام شده، لزوم و چگونگی بازنویسی متون ادبی و داستانی فارسی بمنظور استفاده در برنامه «فلسفه و کودک» مورد بررسی قرار گرفته است. برای بازنویسی این متون بدین‌منظور، باید به اصول نویسندگی برای کودکان و نوجوانان و ویژگیهای داستانهای فلسفی توجه داشت. طبق آراء پژوهشگران حوزۀ کودک، داستانهایی برای کودکان مناسب است که بلحاظ موضوع و محتوا با روحیات و تجربیات کودک متناسب باشد و سطح زبانی و ادبی آن با تواناییهای کودک مطابقت نماید. پس از رعایت این موارد باید به معیارهای داستانی «فلسفه و کودک» پرداخت. برخی از مهمترین ویژگیهایی که برای این داستانها میتوان برشمرد عبارتند از: مقبولیت ادبی، عقلانی و روان‌شناختی، کندوکاوپذیری، میزان بالای گفتگو و محتوای فلسفی. پس از بازنویسی داستانهای ادبی طبق معیارهای گفته شده، باید پرسشهایی در آخر هر داستان طرح کرد که باعث جهتگیری فکری کودکان شود و آنها را به تفکر و تعمق بیشتر وادارد.
کلیدواژگان
فلسفه برای کودکان، داستان فلسفی، ادبیات کودک، بازنویسی متون ادبی
***
بررسی تأثیر برنامۀ آموزش «فلسفه و کودک» بر پرورش توانایی
حل مسئله در دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی
سهیلا جلیلیان؛ کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه شهید چمران اهواز و مدرس دانشگاه پیام نور(نویسنده مسئول)
شراره محمدی؛ دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی آموزش عالی دانشگاه کردستان
وجیهه نجاتی؛ کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه شهید چمران اهواز
فریبا جلیلیان؛ کارشناس روانشناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر برنامۀ آموزش «فلسفه و کودک» بر پرورش توانایی حل مسئله در دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی شهرستان اسلام‌آباد غرب انجام گردید. جامعۀ آماری پژوهش، شامل کلیه دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی در سال تحصیلی 94-1393 بود. برای این منظور 80 نفر از دانش‌آموزان بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش (40 نفر) و گواه (40 نفر) قرار گرفتند. برای گردآوری دادهها، ابتدا از پرسشنامه حل مسئله لانگ و کسیدی (1996.م) استفاده شد و سپس برنامۀ آموزش «فلسفه و کودک» در طی دوازده جلسه برای گروه آزمایش اجرا گردید. در پایان دوره، پرسشنامه مذکور مجدداً توسط هر دو گروه تکمیل شد. مقایسه میانگین نمرههای توانایی حل مسئله در گروه آزمایش و گواه با استفاده از تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و تفاوت معناداری را نشان داد (001/0> p )؛ بعبارتی اجرای برنامه آموزش «فلسفه و کودک» بر افزایش توانایی حل مسئله دانش‌آموزان تأثیر مثبتی داشته است. همچنین تأثیر آموزش «فلسفه و کودک» برافزایش حل مسئله بر حسب جنسیت نیز معنادار نبود.
کلیدواژگان
آموزش برنامۀ فلسفه و کودک، حل مسئله، جنسیت، دانش‌آموزان دوره ابتدایی
***
بررسی تأثیر بازیهای رایانه‌یی بر سلامت روانی کودکان
کبری احمدوند ؛ دانشجو دکتری فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه خوارزمی(نویسنده مسئول)
حمید احمدی هدایت ؛ دانشجو دکتری فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه شاهد
سهیلا غلامی هردشتی ؛ کارشناس ارشد فلسفه تعلیم وتربیت
فریبا احمدوند ؛ کارشناس علوم تربیتی چکیده
بازی اساسیترین فعالیت کودک و در عین حال یکی از نیازهای اساسی کودکان بشمار میرود. نقش بازی در روند جسمانی وروانی کودکان انکارناپذیر است. بازیهای رایانه‌یی یکی از سرگرمیهای عصر جدید محسوب میشود که بعنوان پدیده اجتماعی در کنار سایر رسانه‌های صوتی و تصویری در دنیای امروز بدلیل رشد چشمگیر فناوریهای ارتباطی، با کشش و جاذبه‌یی حیرت انگیز، عمده‌ترین مخاطبان خود را از میان کودکان نوجوانان انتخاب میکند و نه تنها بخش قابل‌توجهی از اوقات فراغت این قشر را به خود اختصاص داده بلکه بنظر میرسد حتی اوقاتی که آنان به حضور در جمع خانواده اختصاص میدهند را نیز پوشش میدهد. این بازیهای مهیج و پرجاذبه ساعتها کودکان و نوجوانان را در مقابل صفحه نمایشگر قرار میدهند و او را از دنیای واقعیات به عالم تخیلات فرو میبرند. از آنجا که کودکان و نوجوانان جزو سرمایه‌های یک کشور محسوب میشوند، بهداشت روانی و رشد روانی آنان نیز حائز اهمیت است. بنابرین، هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر بازیهای رایانه‌یی بر سلامت روانی کودکان میباشد. نتایج نشان داده است که بازیهای رایانه‌یی، ابعاد روانی خشونت، افسردگی و هیجان، استرس و اضطراب کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار میدهد.
کلیدواژگان
بازی رایانه‌یی، سلامت روانی، کودک
***
بررسی تأثیر آموزش «فلسفه و کودک» بر رشد مهارت خواندن
دانش‌آموزان دوزبانه پایه سوم ابتدایی
یحیی قائدی ؛ دانشیار دانشگاه خوارزمی
مریم عفتی کلاته ؛ دانشجوی دکترای فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه علوم وتحقیقات تهران(نویسنده مسئول)
چکیده
این پژوهش به بررسی تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر رشد مهارتهای خواندن دانش‌آموزان دو زبانه ـ ترکمن ـ پایه سوم ابتدایی استان خراسان شمالی در سال تحصیلی94 ـ 1393 پرداخته و به روش نیمهتجربی و از طریق طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه شاهد انجام شده است. به این منظور، در مرحله نخست 103 دانش‌آموز به روش نمونه‌گیری خوشه‌یی چندمرحله‌یی برگزیده (52 پسر و 51 دختر) و در گروههای شاهد و آزمایش جای گرفتند (52 نفر در گروه آزمایش و 51 نفر در گروه شاهد). ابزار جمع‌آوری دادهها، آزمون مهارتهای زبانیِ محقّق‌‌ساخته است. پژوهش حاضر مبتنی بر فرض تأثیرگذاری آموزش فلسفه برای کودکان بر رشد مهارتهای خواندن دانش‌آموزان دو زبانه کلاس سوم ابتدایی است. یک کارگاه نوزده جلسه‌یی (هفته‌یی دو جلسه) با کلاس‌داری به شیوه اجتماع پژوهشی تشکیل شده و از داستان فکری پیکسی به عنوان محتوای آموزشی کارگاه بهره گرفته شده است. در نهایت، فرضیه‌آزمایی و تحلیل دادهها نشان داد که اجرای برنامه «فلسفه و کودک» بر رشد مهارتهای خواندن دانش‌آموزان دو زبانه کلاس سوم دبستان تأثیر مثبت داشته است. همچنین یافته‌های این پژوهش نشان داد که در میزان تأثیر آموزش فلسفه به کودکان بر افزایش مهارت خواندن در دو جنس(دختر و پسر) تفاوت آماری معناداری وجود ندارد.
کلیدواژگان
مهارتهای زبانی، مهارت خواندن، دو زبانگی، فلسفه و کودک
***
«آسمان هم خندید»
تحلیل دیدگاههای دینی ـ اخلاقی مصطفی رحماندوست
لیلا خدائی؛ دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه دین
چکیده
مصطفی رحماندست چهره ادبی حوزه کودک چندین دهه است که حوزه تربیت دینی ـ اخلاقی کودکان را با آثار تأثیرگذار خود ارتقا داده است. آثار وی از مضامینی همچون اعتقاد به خدا، اعتقاد به معاد و... آکنده است. با بررسی اشعار و ترانه‌های وی درمییابیم که او در بیشتر اشعارش زندگی را نعمتی از جانب پروردگار میداند و در عرصه دین اسلام و کشور ایران، اشعار کودکانه با زبانی گویا و پویا سروده است.
آثار وی در رده‌های سنی(الف ـ ب ـ ج ـ د) است که در رده‌های پایینتر اوصاف خدا را ابتدایی‌تر بیان کرده و در رده‌های بالا با مفاهیم عمیق مانند: معاد، ظهور حجت، احترام به والدین به مسائل دینی پرداخته است. نوشتار حاضر در پی آن است که با رویکردی فلسفی اندیشه‌های دینی و اخلاقی وی را بررسی نماید.
کلیدواژگان
مصطفی رحماندوست ادبیات کودک
دیدگاههای دینی ـ اخلاقی تحلیل فلسفی ـ اخلاقی
***
اهمیت و کاربرد تفکر انتقادی در علوم پزشکی
سیمین یزدانفر ؛ استادیار دانشگاه علوم پزشکی قزوین (نویسنده مسئول)
رامین سرچمی ؛ استادیار دانشگاه علوم پزشکی قزوین و معاون مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه
چکیده
«تفکر» مورد تأکید قرآن و مهارتی مفید، ضروری و البته آموختنی است. تفکر انتقادی شیوة درست اندیشیدن به وضعیت یا مسئله در همة عرصه‌ها از علوم تجربی تا علوم انسانی، فلسفه و هنر است. برغم چندوجهی بودن سرشت و ابعاد تفکر انتقادی، در این شیوه ابتدا اطلاعات جستجو و اعتبارسنجی میشود سپس عقیده شکل میگیرد، نه برعکس!
در علوم پزشکی باتوجه به گسترش زیاد اطلاعات و نیاز به تفسیر و بکارگیری آن، از دهه 90 رویکرد نوینی بنام «پزشکی مبتنی برشواهد» در جهان مورد توجه قرار گرفته است که شامل مراحل: طرح سؤال، جستجوی بهترین شاهد معتبر، نقد شواهد بدست آمده از نظر اعتبار، فایده آن در کار بالینی، تلفیق اطلاعات بدست آمده با مهارت و تجربه بالینی پزشک و ارزیابی اثربخشی و کارآیی عملکرد این مراحل میباشد. در ایران برای اولین بار (در سال1390)، برنامه آموزشی جدیدی طراحی و اجرا گردید که طی آن دانشجویان پزشکی ابتدا مفهوم تفکر، نقادی و در سالهای آخر «پزشکی مبتنی بر شواهد» را یاد گرفتند.
تفکر انتقادی در آموزش پرستاری امری ضروری است. از آنجا که پرستاران شبانه‌روز در ارتباط مستقیم با بیماران هستند، لازم است تصمیم‌گیرندگان صالحی باشند. پرستار باید اطلاعات لازم را جمع‌آوری نموده و سپس راه‌حلها را دسته‌بندی کرده و بهترین راه‌حل را انتخاب نماید.
باتوجه به آثار مثبت تفکر انتقادی در همة ابعاد زندگی فردی و مدنی، بهتراست که بطور جدی به آموزش و گسترش آن پرداخته شود .
کلیدواژه‌ها
تفکر انتقادی ، علوم پزشکی، آموزش، پزشکی مبتنی بر شواهد