يادداشت
دفاع مقدس هفته نيست فرهنگي است كه پاياني ندارد!
تاريخ هر ملت افتخار اوست و تاريخ ايران يكي از پرافتخارترين تاريخهاست. در تمام ادوار، قهرماناني بوده‌اند كه فداكاريها كرده و براي انديشه، اعتقاد و باورهاي خود جنگيده‌اند و البته بهاي سنگيني داده‌اند.
براي اين قهرمانان سن، جنس و قوميت مطرح نبوده و در دفاع از حق، هميشه در مقابل باطل ايستاده‌اند در هر زمان و مكان ... اينان اسطوره‌هاي ملتها و افتخارات هميشگي آنها هستند.
روز دانش‌آموز روز حسين فهميده است كه رهبر ملتي است بگفته رهبر زمان و حضور فهميده‌ها تداوم دارد در ادوار تاريخ و خارج از مرزهاي خاكي و تا امتداد باور و ايمان مدافعين حرم!
نرگس اولين روز مدرسه را بدون حضور پدر پشت سر گذاشت و يادش بود كه پدر منتظر اوست تا بداند دختركش چگونه روز اول مدرسه را تجربه كرده است... نرگس بعد از مدرسه بسوي آغوش سنگي پدر ميرود و با گرماي روح او آرام ميگيرد... ولي ريحانه ترجيح ميدهد قبل از شروع مدرسه‌اش، پدر را ببوسد و از او اجازه بگيرد كه سال تحصيلي جديد را شروع كند؛ او نيز بر سر مزار پدر ميرود و با اذن وي راهي مدرسه ميشود و ميداند كه پدرش، قهرماني خاموش است و البته مظلوم و ناشناخته كه با خدا معامله كرده است وگرنه كه معامله با مردمان اين جهان هميشه خسران است!
آگاه باشيم و بدانيم كه در كجا ايستاده‌ايم و پا بر روي خونهاي چه عزيزاني ميگذاريم تا به مقاصدمان برسيم. بدانيم كه روزي نرگس‌ها، ريحانه‌ها و حسين‌ها از ما خواهند پرسيد كه براي تربيت نسل سالم و كامل چه كرده‌ايم؟
ما بعنوان متوليان فرهنگ اين مملكت براي پالايش فرهنگي كشور چه برنامه‌يي داريم و بايدها و نبايدهاي تربيتي عزيزانمان در مدارس چيست؟ آيا غرور ملي و مذهبي نسل آينده كشور را رشد داده‌ايم؟ خودباوري فرهنگي را توسعه بخشيده‌ايم؟ تفكر حاكم بر دستگاه فرهنگي كشور، بومي است يا وارداتي؟ آيا نيازهاي معنوي كودكان در برنامه‌ريزيهاي ما در نظر گرفته شده است يا خير؟ و هزاران سؤال ديگر كه اذهان متفكر را بخود مشغول ميدارد...
***
بررسی ساختارمند آموزش فلسفه‌ورزی در مدارس ايران
یوسف سیف‌زاد؛ دانشجوی دکترای فلسفه تطبیقی
چکیده
آموزش فلسفه در مدارس، در سطوح استاندارد سه‌گانه (شناختی، عاطفی ـ روانی و حرکتی)، عموماً در همان سطح اول باقی مانده و کمتر به سطوح عالیتر تمایل نشان داده و تنها به حافظه تکیه دارد وعمدتاً ازتاریخ فلسفه انباشته است.
اما در رویکرد جدید بنظر میرسد که باید برای فلسفه‌ورزی و اندیشیدن تلاش نمود تا دانش‌آموز بتواند ضمن دستیابی به شیوه اندیشه‌ورزی و تفکر، مسائل بنیادین و اصلی زندگی را دریافته و با پژوهش‌محوری و تقویت تفکر خلاق، «بینش» و «نگرش»هایی را شکل دهد و با تثبیت آن بتواند «گرایش»ها و «روش»هایی معقول و سازمند در زندگی ایفا نماید.
نوشتار حاضر به بررسی اهّم زوایا و راهکارهایی خواهد پرداخت که چنین روشهای نوینی را تثبیت نماید: «توجه به دیالوگ‌نویسی و گفتگو محوری»، «پرسش‌محوری و پرورش ذهن‌انتقادی»، «موقعیت‌گرایی و اقتضامندی»، «فرآیندگرایی و پرورش تواناییهای عقلانی»، «مسئله‌محوری و تمرین حل مسئله»، «کاربردگرایی و روزآمدی»، «کارآمدی و اثربخشی» که آموزش فلسفه اکنون در مدار چنین رهیافتهایی نیست.
كليدواژگان
آموزش و پرورش، فلسفه‌ورزي، تفكر خلاق
***
آيا برنامه «فلسفه برای کودکان»
طرحی خنثي و عاری از پيشفرض است؟
نواب مقربی؛ دکترای کلام ـ فلسفه دین
چکیده
پرسشی که طرح آن در اینجا کمال اهمیت را دارد این است که آیا برنامه «فلسفه برای کودکان»، طرحی خنثي و عاری از پيشفرض است یا آنکه تنها روش آموزشی تازه‌يي را بدست میدهد که عاری از هر گونه پيشداوري و محتوای جانبدارانه است؟ بنیانگذاران و مدعیان این برنامه معتقدند که این برنامه تنها روشی عاری از پيشداوري است و هیچگونه القاء ایدئولوژی در آن وجود ندارد و در هر جامعه‌يي با هر سنت و فرهنگی و هر زبان و دینی ميشود آن را آموزش داد. ولی بسیاری دیگر بویژه آنان که دغدغة پایهگذاری صورت بومی این برنامه را (چنانکه با هنجارها و ارزشهای ایرانی ـ اسلامی سازواری داشته باشد) دارند، بر این باورند که عکس این قضیه صادق است. برنامة «فلسفه برای کودکان» طرح فلسفیی است که هم در روش و هم در محتوا مملو از پیشداوريها و پيشفرضها و ایدئولوژيهايي است که در اساس برآمده و برخاسته از فرهنگ و فلسفه و شیوة زندگی غربیند و به هیچ روی برنامه‌يي بیطرفانه و خنثي و غيرجانبدارنه و روشی صرف که محتوای آن را ميشود با فرهنگ و ارزشهای هر جامعه‌يي پر کرد، چنانکه معمولاً ادعا ميشود، نیست.
كليدواژگان
فلسفه براي كودكان، ايدئولوژي، روش محوري، پيشفرضها، محتوا، بومي‌سازي
***
تقوا و ايمان لازمه تربيت فلسفی در کودکان
با تکيه بر قرآن و سخنان ائمه و معصومين (عليهم‌السلام)
علیرضا فقیهی؛ استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
احمدرضا آذربایجانی(آذر)؛ دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه آزاد اراک
چکیده
اگر هدف تعلیم و تربیت را رسیدن به حقیقت فرض کنیم سه پرسش اساسی مطرح میشود: آیا حقیقت چیزی کشف شدنی است؟ آیا حقیقت چیزی واصل شدنی است؟ آیا حقیقت چیزی ساخته شدنی است؟
پس از بیان این سه پرسش اصلی، سؤال دیگری بیان میشود که با چه چیزی قرار است به این حقایق دست یابیم؟ نظامهای تربیتی در طول تاریخ در اینکه آیا فلسفه و فلسفیدن در تعلیم و تربیت کودکان لحاظ شود یا نشود، هم‌نظر نبوده‌اند. روند تربیت فلسفی کودکان در ایران و جهان در حال رشد بوده و همواره موافقان و مخالفان جدی داشته است. فقدان تربیت فلسفی در کودکان میتواند به جامعه‌يی خالی از تعمق، انعطاف و پویایی منجر گردد و زمینه رشد جریانهای جزمگرا چون دواعش، سلفیها و تکفیریها را فراهم کند. البته از طرف دیگر اگر مبنای تربیت فلسفیمان صحیح نباشد، ممكن است ما را به جامعه‌يی متفرد و شک‌گرا برساند و حتی به کثرت‌گرایی بدون درک توحید و انکار امور بدیهی همچون خدا منجر گردد. این پژوهش با اشاره به بعضی از آراء فلسفی و نکته‌های سفارش‌شده در تربیت فلسفی با تکیه بر قرآن و سخنان معصومان (علیهم‌السلام) به اهمیت تقوا و ایمان در تربیت فلسفی کودکان پرداخته است.
***
نسبت خيال و مصرف در بازی رايانه‌يی
سید مهدی ناظمی قره‌باغ؛ دکترای فلسفه دانشگاه اصفهان
چکیده
خیال هم در فلسفه اسلامی و هم در فلسفه معاصر، اصطلاحی مهم و پربسامد است. بسیاری از ویژگیهای انسان و نیز ویژگیهای دوران پس از فلسفه‌های کلاسیک، با توجه به وجه خیالی وجود آدمی قابل تفسیر ميباشد. مصرف‌گرایی و تحقق جامعه مصرفی هم یکی از مهمترین خصیصه‌های جهان معاصر بشمار میرود تا جایی که بنظر میرسد شئون فرهنگی انسان نیز تحت‌تأثیر اقتضائات جامعه مصرفی قرار گرفته است. بازی نيز در معنای متداول خود، اولاً و بالذات با خیال سروکار دارد. نظر به وضع انسان امروز و مناسبت داشتن آن با خیالی غیرمتعالی و مصرف‌گرا، بازیهای رایانه‌یی، تجسد مهم دو عنصر خیال غیرمتعالی و مصرف‌گرایی هستند. چیزی که بازی رایانه‌یی را مهیای چنین تفسیری میسازد، ذات تکنولوژیک آن است. بازی در شکل تکنولوژیک و رسانه‌یی آن، بستر مصرف‌گرایی بی‌پایان و تجسد تخیل جزافی برآمده از تفکر ریاضی‌گونه است.
کلیدواژگان
خیال، عالم خیال، جامعه مصرفی، تکنیک، بازی رایانه‌یی
چكيده
حقيقت اين امر بر کسي پوشيده نيست که تحرک و فعاليتهاي مختلف (جسماني و ذهني)، يکي از لازمه‌هاي رشد هر انسان بشمار ميرود و کودکان نيز بدليل اينکه مهمترين دوران رشد (همه جانبه) خويش را ميگذرانند، نياز مبرمي به انجام فعاليتهاي مختلف دارند. در واقع بازي، ميتواند در راستاي ارضاي نياز کودکان به فعاليتهاي مذکور، بسيار مؤثر واقع شود. اما بازيها داراي کارکردهاي مختلفي هستند كه يکي از آنها نقش بازي در رشد عقلاني کودک است كه امري انکارناپذير است و رفتار هوشمندانه را تقويت ميکند و زمينه‌هاي لازم جهت يادگيري زبان و رشد هوشي و تفکر کودک را فراهم ميسازد. آنچه از بازيهاي فکري بخصوص «کاربرد آن در فلسفه و کودک» مورد نظر است، نقش بازي در رشد عقلاني کودک است که با استفاده از ابزارهاي مورد نظر (اسباب‌بازي، داستان، فيلم، کارتون، عکس...) به ارتقاي رشد فکري او کمک ميکند. در اين تحقيق كه از روش استنتاجي استفاده شده است نشان داده ميشود كه بازي، رشد همه جانبه کودک را فراهم ميسازد و محيطي را مهيا مينمايد که ميتواند به بهترين نحو شرايط را براي پرورش تفکر او فراهم کند و لازمة اين کار بالفعل‌شدن استعداد خلاقيت در کودک است که آنهم مستلزم پرورش تخيل او در بازي است. به اين منظور لازم است کنجکاوي او در حين بازي برانگيخته شود که اين امر مستلزم آن است که روح پرسشگري او با قرارگيري در محيط چالش‌برانگيز و مهيج بازي برانگيخته شود و بدينگونه تفکر در او پرورش داده شود.
كليدواژگان
فلسفه بازي، رشدعقلاني، آموزش فلسفه به کودکان
***
بازگشت به حقيقت خويش
تحليل فلسفی ـ اخلاقی شازده کوچولو
سعیده قائمی مجد؛ دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه اخلاق دانشگاه زنجان
چکیده
نقد اخلاقی یکی از زير شاخه‌های نقد ادبی است که از یونان باستان تاکنون همواره محل بحث بوده است و لزوم نقد اخلاقی آثار ادبی را برایمان دو چندان میسازد. نقد پیش‌رو بررسی اثر شازده کوچولو نوشته «آنتوان دوسنت اگزوپری» نویسنده معاصر فرانسوی است كه تاکنون به بیش از صد زبان زنده دنیا ترجمه شده و يكي از پرخواننده‌ترین و محبوبترین کتابها در قرن بیستم بوده و از اینرو «کتاب قرن» نام گرفته است.
نگارنده در نوشتار حاضر ابتدا به هریک از شخصیتهای داستان بلحاظ درون‌مایه پرداخته و انگیزۀ نویسنده را روشن میسازد. «شازده کوچولو» در واقع تصویر مراحل سیر و سلوک نویسنده است كه هدف آن این است که با تحلیل مراحل مختلف این اثر به این نکتۀ مهم اشاره نمايد که شازده کوچولو بعد از طی کردن مراحل سلوک دوباره به وطن خود که همان حقیقت وی است، بازمیگردد و این امر نشاندهنده صبغه عرفان شرقی است. نوشتار حاضر در پی آن است که شازده کوچولو را با نگاه فلسفی ـ اخلاقی مورد بررسی قرار دهد.
کلیدواژگان
شازده کوچولو، اگزوپری، حقیقت خویش، اخلاق
***
مقايسه ويژگيهای شخصيتی، سبکهای هويت و هيجان‌خواهی
در دانش آموزان پسر معتاد و غير معتاد به اينترنت
آزاده مهرپویان؛ دكتراي زبان و ادبيات انگليسي دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان
سعید شیخی؛ كارشناس ارشد برنامه‌ريزي درسي دانشگاه خوارزمي، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان
مراد شاهمرادی؛ کارشناس ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه پيام‌نور آبدانان
چکیده
پژوهش حاضر به مقایسه ویژگیهای شخصیتی، سبکهای هویت و هیجان‌خواهی دانش آموزان پسر معتاد و غیرمعتاد به اینترنت پرداخته است. طرح پژوهش، از نوع علّی ـ مقایسهيی میباشد. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه دانش‌آموزان اول دبيرستان شهرستان آبدانان بوده كه در سال تحصيلي 95ـ 1394 حدود 1200 نفر از بودند، نمونه آماری 290 نفر از دانش‌آموزان پسر كه به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامة اعتياد به اينترنت يانگ، فرم كوتاه پرسشنامه پنج عامل نئو، هيجان‌خواهي ماروين زاكرمن و سبكهاي هويت برزونسكي استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از (آزمون t) آمار توصيفي (فراواني، درصد فراواني، ميانگين و انحراف معيار) و آمار استنباطي با استفاده از نرم افزار spss20 استفاده شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه بین دانش‌آموزان معتاد و غیرمعتاد به اینترنت از نظر ویژگیهای شخصیتی، تفاوت معناداری وجود دارد. روان‌رنجوری در دانش‌آموزان معتاد به اینترنت، بیشتر از افراد غیرمعتاد بود، ولی میانگین نمرات سه ویژگی دیگر یعنی متغيرهاي (برونگرایی، مقبولیت و وجدانی بودن) در افراد غیرمعتاد بیشتر از افراد معتاد به اینترنت بود. اما در متغیر گشودگی به تجربه، تفاوتی بین دو گروه وجود نداشت. همچنین بین دو گروه در سبکهای هویت، تفاوت معناداری وجود دارد میانگین نمرات دانش‌آموزان معتاد به اینترنت در متغیرهای سبك هويت سردرگم/ اجتنابي و سبك هويت هنجاري بیشتر از دانش‌آموزان غیرمعتاد به اینترنت است. ولی میانگین سبک هويت اطلاعاتي در افراد غیرمعتاد بیشتر از افراد معتاد به اینترنت است و بین دانش آموزان معتاد و غیرمعتاد به اینترنت در متغیر هیجان‌خواهی و چهار مؤلفه آن (حادثه‌جويي، تجربهجويي، بازداريزدايي و ملال‌پذيري) تفاوت معناداری وجود دارد.
كليدواژگان
اعتیاد به اینترنت، ویژگیهای شخصیتی، سبکهای هویت و هیجان‌خواهی